پیاده‌سازی مهندسی ارزش در سازمان آب و برق خوزستان

معرفی کیمیاب
 وب سایت طرح جامع کیمیاب خوزستان با عنوان «پایگاه اطلاع رسانی طرح پیاده‌سازی مهندسی ارزش در سازمان آب و برق خوزستان» به نشانی ثبت شده kimyab.kwpa.ir به منظور بازدید عموم و بهره‌گیری کلیه پرسنل سازمان از اخبار و گزارشات مرتبط با طرح کیمیاب، طراحی شده است.

در این پایگاه علاوه بر مستندات، اخبار و گزارشات مرتبط با این طرح، می‌توانید از مطالب جانبی اعم از کتاب، مقاله، فیلم و .... با موضوع مهندسی ارزش و کاربرد آن در پروژه‌های آبی استفاده نمایید. سایت‌های مفید از جمله پایگاه انجمن بین المللی مهندسی ارزش نیز در این پایگاه معرفی گردیده است.
مهندسی ارزش،تکنیکی مدیریتی است که کارآیی آن درعمل به اثبات رسیده و با به‌کارگیری رویکردی نظام‌یافته برای ایجاد بهترین تعادل کارکردی میان هزینه ،اتکاپذیری وکارآیی یک محصول، پروژه یاخدمت ،تلاش می‌کند.

پیاده‌سازی مهندسی ارزش در سازمان آب و برق خوزستان

پس از یک دهه به‌کارگیری فرآیند مهندسی ارزش در ایران، تجارب نگارندگان نشان می‌دهد که عدم شناخت صحیح از منافع، فرآیند و نحوه اجرای آن در سازمان‌ها باعث شده است که کیفیت خدمات ارائه شده علی‌رغم وجود استانداردهای داخلی و بین‌المللی مدون، یکسان نبوده و در بسیاری موارد از حد مطلوب برخوردار نباشد.در این چارچوب سازمان آب و برق خوزستان از ابتدای سال 1394 اولین طرح جامع پیاده‌سازی مهندسی ارزش کشور را تحت عنوان "کیمیاب خوزستان" آغاز کرده است. نام این طرح با توجه به سود به هزینه چند صد به یک مطالعات ارزش (کیمیا) به‌علاوه آب خوزستان (آب و برق خوزستان) انتخاب شده است. چشم‌انداز طرح "کیمیاب خوزستان" بهبود 20 تا 30 درصد شاخص ارزش پروژه‌های این سازمان و دستیابی به منابع چندهزار میلیارد ریالی در سال است. اهداف این طرح عبارتند از:

1.     آموزش 500 نفر از کارشناسان و مدیران این سازمان و همچنین مشاوران و پیمانکاران در دوره‌های سطح یک مهندسی ارزش
2. آموزش 100 نفر از مدیران سازمان در دوره‌های ویژه مدیران
3. آموزش 120 نفر در دوره‌های سطح دو مهندسی ارزش
4. آموزش 120 نفر در دوره‌های سطح سه مهندسی ارزش
5. تدوین نظام‌نامه مهندسی ارزش سازمان و راه‌اندازی دفتر مهندسی ارزش
6. اجرای پروژه‌های پایلوت مهندسی و مدیریت ارزش در زمینه آبرسانی، آبیاری و زهکشی، سد و نیروگاه، مباحث مدیریتی و .....
7. فعالیت‌های فرهنگ‌سازی مهندسی ارزش شامل همایش، سایت اینترنتی، کتاب، پوستر و بروشور

طرح کیمیاب خوزستان به صورت شماتیک در شکل زیر ارائه شده است. در رابطه با طرح کیمیاب خوزستان باید اشاره نمود که این طرح اولین طرح جامع پیاده‌سازی مهندسی ارزش در کشور محسوب می‌شود زیرا هم‌زمان با انجام آموزش‌های گسترده، فعالیت‌های بستر‌سازی مانند تدوین نظام‌نامه و فعالیت‌های فرهنگ‌سازی، انجام مطالعات ارزش پروژه‌های بزرگ سازمان در این طرح لحاظ شده است. در گام اول، 4 مطالعه ارزش در سه پروژه بزرگ آبرسانی خوزستان با هزینه‌ی کل نزدیک به 70000 میلیارد ریال معادل 2 میلیارد دلار در حال انجام است. این طرح‌ها عبارتند از:

1. طرح عظیم آبرسانی غدیر (دو مطالعه)
2. طرح آبرسانی به جنوب‌شرق خوزستان
3. طرح آبرسانی به شمال‌شرق خوزستان

در این چارچوب باید اشاره نمود که در طرح‌های پیاده‌سازی که در کشور اجرا شده، مانند طرح ماورا در وزارت راه و ترابری و طرح را‌ه‌آهن جمهوری اسلامی ایران انجام مطالعات ارزش صورت نگرفته است.
اجزای طرح کیمیاب خوزستان

بازخورد دوره‌های آموزشی

در بهار 1394، 19 دوره‌ی سطح یک و 4 دوره‌ی ویژه‌ی مدیران برگزار گردید و با استفاده از آزمون اینترنتی افراد برای دوره‌های سطح 2 و سطح 3 انتخاب شدند. جمع‌بندی نظرسنجی‌های انجام شده  و تعداد شرکت‌کنندگان در آزمون اینترنتی نشان از استقبال شرکت‌کنندگان در دوره‌ها به این فن‌آ‌وری است: ]6[

    در پاسخ به هر 4 سئوال اصلی، درصد امتیاز عالی بیشتر از خوب بوده است.

•     69 درصد و 29 درصد شرکت‌کنندگان کارآیی مهندسی ارزش در پروژه‌های بزرگ را عالی و خوب ارزیابی کرده‌اند.
•     55 درصد و 42 درصد شرکت‌کنندگان انگیزه خود برای شرکت در دوره‌های بعدی را عالی و خوب ارزیابی کرده‌اند.

    نظرسنجی‌های انجام شده در دوره‌های سطح 2 و سطح 3 از افزایش علاقه و انگیزه نسبت به مهندسی ارزش و دوره‌های آموزشی حکایت دارند.

برای مقایسه نتایج نظرسنجی 17 دوره‌ی سطح یک مهندسی ارزش که در نواحی مختلف راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران انجام شده در شکل (5) ارائه می گردد]7[. همان‌طوری‌که مشاهده می‌شود با وجودی‌که تفاوت زمینه‌های تخصصی و گستره‌ی جغرافیایی، نتایج 19 دوره‌ی طرح کیمیاب با نتایج 17 دوره‌ی راه‌آهن مشابهت زیادی دارند. با توجه به تجارب و نظرسنجی‌های بیش از 300 دوره‌ی آموزشی که توسط نویسنده اول این مقاله در سراسر کشور و برای سازما‌ن‌های مختلف برگزار شده می‌تواناین نظرسنجی‌ها را به‌عنوان نمونه‌ی مناسبی از دیدگا‌ه‌های مدیران و کارشناسان کشور به مهندسی ارزش و طرح‌های پیاده‌سازی ارائه نمود.
نظرسنجی 19 دوره برگزار شده سطح یک طرح کیمیاب خوزستان

 
نظرسنجی 17 دوره برگزار شده سطح یک در نواحی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران
 
نتیجه‌گیری

    برای نهادینه‌شدن آموزش‌های گسترده، درک و حمایت مدیریت ارشد، قوانین و نظام‌نامه‌‌های مناسب و اقدامات فرهنگ‌سازی گسترده‌ای و هم‌زمان انجام مطالعات ارزش لازم است. در رابطه با عناصر پیاده‌سازی مهندسی ارزش باید به تعامل و هم‌افزایی عناصر طرح (حمایت مدیریت ارشد، آموزش، بستر‌سازی، فرهنگ‌سازی و انجام مطالعات ارزش) توجه خاص نمود.
    با توجه به برگزاری بیش از 300 دوره‌ی آموزشی در سراسر کشور برای سازما‌ن‌های مختلف، می‌توان استقبال و علاقه‌ی ارزش‌جویان طرح کیمیاب را به‌عنوان نمونه‌ی مناسبی از دیدگا‌ه‌های مدیران و کارشناسان کشور به مهندسی ارزش و طرح‌های پیاده‌سازی ارائه نمود.
    هم در دوره‌های کیمیاب خوزستان و هم در دوره‌های راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، حدود 70 درصد شرکت‌کنندگان مایل بودند در دبیرستان یا دانشگاه، با مفاهیم مهندسی ارزش آشنا می‌شدند.