پیشنهاد تغییر با نگاه مهندسی ارزش، عبارت است از پیشنهادی که در مدت پیمان از جانب پیمانکار و به منظور کاهش هزینه‌های اجرا، بهره‌برداری و نگهداری،‌ ارتقای کارایی و یا سایر منافع به کارفرما ارائه می‌گردد و در عین حال،‌ انجام کارها باید با کیفیتی بهتر و یا طبق پیمان صورت پذیرد. در صورت پذیرش پیشنهاد تغییر توسط کارفرما، بخشی از صرفه‌جویی‌های به‌دست آمده به پیمانکار پرداخت می‌شود. یکی از مناسبترین زمان‌های ارائه پیشنهاد تغییر که پتانسیل زیادی برای صرفه‌جویی درآن وجود دارد ، زمان بعد از عقد پیمان و قبل از آغاز عملیات اجرایی و همزمان با تجهیز کارگاه است. دراین زمان، هنوز هیچ قسمت از کار اجرا نشده و ایجاد تغییر با هزینه و زمان کمتری امکان‌پذیر است. پیشنهاد باید دارای موارد زیر باشد تا قابل بررسی گردد:

• باید توسط پیمانکار اصلی ارائه شود.
• پیشنهاد باید منجر به تغییری در موارد لازم الاجرا در پیمان، مانند تغییر در مقادیر و ... گردد.
• پیشنهاد نباید تغییر غیر مجاز در پیمان به وجود آورد.
• پیشنهاد تغییر باید هزینه‌های کل واقعی طرح را کاهش دهد.
• پیشنهاد تغییر، باید واجد عملکردها و هدف های نهایی پیمان باشد.
• پیشنهاد تغییر، باید شامل اطلاعات لازم برای ارزیابی باشد.
• زمان اجرای پیشنهاد تغییر مشخص شود.

• قانون برنامه‌ سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران فصل هفتم نظام مالیاتی و بودجه
• ماده 61-دستگاه‌های اجرایی موظفند طرح‌های عمرانی در دست اجرای خود را به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه به منظور ساده‌سازی و ارزان‌سازی (با اعمال مهندسی ارزش) ضمن رعایت استانداردهای فنی مورد بازنگری قرار دهند.

تبصره 1- امور مالی و مالیاتی:

• در اجرای بند (ج) ماده (61) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، دستگاه‌های اجرایی موظف هستند موضوع مهندسی ارزش را در کلیه پروژه‌های اجرایی رعایت و گزارش اقدامات را به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارائه نمایند.
• دستورالعمل‌ ارجاع کار و انعقاد قرارداد با واحدهای خدمات مهندسی ارزش (1379)
• دستورالعمل ارجاع تهیه، ارائه و بررسی پیشنهادهای تغییر، با نگاه مهندسی ارزش و دستورالعمل ارجاع تهیه و ارسال گزارش سالانه پیشنهادهای تغییر، با نگاه مهندسی ارزش (نشریه 290 (1383)).
• مجموعه دستورالعمل‌های مهندسی ارزش (1384).
• اصلاح دستورالعمل شماره 100/215919 و واگذاری وظایف کارگروه مهندسی ارزش به دستگاه‌های اجرایی و الزام انجام مطالعات مهندسی ارزش برای پروژه‌های بالاتر از 100 میلیارد ریال(1387)
• تاکید مجدد بر اعمال مهندسی ارزش در بند ج ماده 214 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و نیز در بخش سوم از قوانین و مقررات تنفیذی و ارجاعی در برنامه پنجم توسعه (فصل سوم این قانون)(1389)
• دستور معاون طرح و توسعه شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران جهت اعلام اقدامات اجرایی و برنامه‌های مرتبط با مهندسی ارزش(1392)

• پیچیدگی بالا (تعدد عوامل)
• هزینه بالا (پروژه‌های بزرگ)
• تکرارپذیری اجزاء
• فاصله زمانی زیاد بین طراحی و اجرا
• ریسک بالا
• فرصت قابل ملاحظه

این تکنیک، نخستین بار توسط دکتر اسبورن مطرح گردید و کاربرد بسیار گسترده در تمامی زمینه‌ها داشته است. چهار قانون اساسی این تکنیک عبارتند از:

• هر گونه انتقاد ممنوع است،‌از ابراز قضاوت مخالف و ناسازگار بایستی تا مدتی خودداری شود.
• چرخش آزاد اطلاعات با استقبال روبرو گردد. هر چه ایده‌ها، خارج از ذهن‌تر و جسورانه‌تر باشد بهتر است.
• کمیت مورد نظر است. هر چه تعداد ایده‌ها بیشتر باشد احتمال ظهور ایده‌های مفید بیشتر است.

اعضای تیم به ترکیب ایده‌ها و اصلاح آن‌ها ترغیب شوند. علاوه بر ایفای سهم خود در ایجاد ایده‌های خویش، شرکت‌کنندگان بایستی پیشنهاداتی در جهت بهبود ایده‌های دیگران و یا ترکیب ایده‌ها ارائه دهند

• ارتقای دائمی استانداردها و سیاست‌ها
• افزایش سرعت جذب مواد و مصالح جدید و روش‌های نوین
• شوق بیشتر کارکنان برای شرکت در تصمیمات سازمان
• امکان استفاده از تکنیک‌های مهندسی ارزش در طراحی پروژه‌های آتی توسط مشاوران

• ایجاد محیط مساعد
• ایجاد تفکر واگرا با تاکید بر کارکردگرایی
• تفکیک خلاقیت و قضاوت
• تعریف مناسب مسئله در فازهای اولیه
• ایجاد شرایط لازم برای درک عمیق پروژه و کسب اطلاعات لازم توسط تیم
• استفاده از تکنیک‌های توفان فکری
• استفاده از قانون پاراتو و تمرکز بر کارکردهای کلیدی

زمان لازم برای انجام تمامی گام‌های یک مطالعه ارزش چقدر است؟
با توجه به ابعاد پروژه و مقطع زمانی که مطالعه صورت می‌گیرد، زمان یک مطالعه ارزش از 1 تا 6 ماه متغیر می‌باشد

بهینه‌یابی در یک چارچوب صورت می‌پذیرد در حالیکه بزرگترین دستاوردهای مهندسی ارزش در اثر تغییر چارچوب‌های مفروض حاصل شده‌اند.
به بیان دیگر بهینه‌یابی یک فرآیند همگرا (دست‌یافتن به حل مسئله) محسوب می‌شود در حالیکه مهندسی ارزش یک فرآیند واگرا- همگرا محسوب می‌شود (یک فرآیند واگرا به دنبال رهیافت‌های جدید برای حل مسئله است)

بلی، هدف یک مطالعه ارزش بهبود ارزش ایت که برای کمی کردن آن از شاخص ارزش استفاده می‌شود:
بنابراین در صورتیکه افزایش هزینه پروژه موجب بهبود کارکرد یا کیفیت یا هر دو شود و شاخص ارزش افزایش یابد، هدف اصلی مطالعه تحقق یافته است

• بهترین زمان برای انجام یک مطالعه ارزش در پروژه‌ها، مراحل اولیه توسعه پروژه است زیرا پیشنهادهای تیم مهندسی ارزش با هزینه و تاخیر کمتر قابل اجرا می‌باشد. در این راستا سه مقطع زمانی توصیه می‌شود.
• انتهای فاز برنامه‌ریزی (فاز صفر) برای پروژه‌های خیلی بزرگ
• انتهای طراحی اولیه (فاز یک)
• در حین و انتهای طراحی (فاز دو)

دستورالعمل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای زمان‌بندی انجام مطالعه ارزش (1384)

به صورت کلی پتانسیل صرفه‌جویی در مراحل اولیه پروژه بیشتر است ولی اطلاعات کمی از پروژه در این مراحل وجود دارد. بنابراین به صورت یک قاعده کلی، اگر قرار است در پروژه‌ای یک مطالعه ارزش انجام شود، بهترین مقطع زمانی، پایان فاز یک (طراحی اولیه) می‌باشد.

• حل خلاقانه مسائل پیچیده پروژه‌های آبی
• الزامات قانونی
• ایجاد توافق و هماهنگی با نهادها و سازمان‌های دیگر
• کاهش هزینه و / یا بهبود کارکرد کیفیت پروژه
• حذف عوامل منفی در طراحی‌ها

عوامل زیر می‌تواند اثرات منفی در طراحی‌ها ایجاد کند:

• کمبود اطلاعات
• چارچوب‌های زمانی مطالعات
• اعتقادات نادرست صادقانه
• بینش‌های منفی
• شرایط موقت که دائمی تلقی شده‌اند
• تفکر عادت‌گونه
• تغییرات سریع فن‌آوری‌ها
• ریسک زیان‌های شخصی
• عدم ایجاد زمینه برای خلاقیت و نوآوری
• رعایت کامل الزامات
• عدم تمایل به مشورت و کسب نظرات دیگران
• روابط انسانی ضعیف (درون سازمانی و برون سازمانی)

یک مطالعه ارزش می‌تواند این اثرات منفی را با تیم چندرشته‌ای که متدولوژی ارزش را در یک فضای مثبت و بدون جهت‌گیری به کار می‌گیرد، کاهش دهد.